Het belang van een leidende coalitie bij cultuurverandering in een schoolteam

Ik sta voor een groep van 28 teamleden van een basisschool. We zijn een aantal maanden geleden een traject met elkaar ingegaan, met als doel te bouwen aan de psychologische veiligheid in het team. Na de vorige sessie kregen ze als opdracht om aan de slag te gaan met feedback. Hierbij was een concrete challenge geformuleerd. Ik leg twee cijfers op de grond. Een 0 en een 10. Ik vraag de groep te komen staan en bij 0 te gaan staan als ze helemaal niets met feedback geven hebben gedaan en bij 10 als ze heel veel met feedback geven en ontvangen hebben gedaan of ergens tussenin als dat meer passend is. De groep komt in beweging, iedereen vindt zijn plek. Er is wat geroezemoes. Ik schrik als ik zie dat iedereen aan de “verkeerde kant” van de vijf staat. Hoe kan dit? Ik stel de vraag hardop. En krijg verschillende antwoorden: Druk met rapporten, afscheid van een collega, vakantie, weinig gezamenlijke momenten, toch nog te spannend… Terwijl ik de antwoorden hoor, bedenk ik dat de vraag “Hoe kan dit?” eigenlijk niet de belangrijkste vraag is om te stellen.

“Hoe kan dit in de toekomst anders?”, “Hoe kunnen wij als teamcoaches op de hoogte zijn van de procesontwikkeling en het effectieve en niet effectieve gedrag wat het team laat zien tussen de sessies in?”, “Hoe zorgen we voor meer draagvlak?” en “Hoe kunnen we de kans op succes in het behalen van het teamdoel vergroten?” Dát zijn relevante vragen.

Eenmaal thuis duik ik in mijn boekenkast. Ik vind onder andere het boek van Kotter: Leading Change (1996). Ik lees over de leidende coalitie en denk: dit is het. Vanaf dat moment introduceren we binnen Struijk & Kemper in onze trajecten de leidende coalitie. Ik leg je graag meer uit over dit concept.

De leidende coalitie is een groep enthousiaste mensen uit de volle breedte van de organisatie. Het begrip leidende coalitie is door Kotter – de bedrijfskundige goeroe op het gebied van veranderkunde – geïntroduceerd als krachtig middel om verandering ook echt doorgevoerd te krijgen. De leden van de leidende coalitie hebben formele en informele invloed, zijn goed geworteld in de organisatie en kunnen tegelijk ook afstand nemen en voldoende kritisch zijn.

Het doel van een leidende coalitie: Een leidende coalitie bestaat uit teamleden die achter de beoogde cultuurverandering staan en de visie en werkwijze daarin van Struijk & Kemper en de schoolleider. Tegelijkertijd durven ze deze ook kritisch te bevragen en spiegelen. Ze vertegenwoordigen de stem van het team. 

De coalitie bestaat uit individuen met zowel formele als informele invloed, die goed geworteld zijn in de organisatie en tegelijkertijd dus in staat zijn om voldoende kritisch te zijn. Ze fungeren als de sturende kracht achter de cultuurverandering.

HET DOEL
Het doel van een leidende coalitie in een schoolteam is het creëren van draagvlak en invloed op de organisatie om de gewenste cultuurverandering te realiseren.

Wat doet een leidende coalitie?

VOORBEELDGEDRAG
> Ze nemen actief en betrokken leiderschap op zich door voorbeeldgedrag te laten zien,

STIMULEREN
> Ze stimuleren en activeren de rest van het team om sociale risico’s te nemen en aan te experimenteren met nieuw gedrag, passend bij de gewenste cultuurverandering.

KLANKBORD
> Ze zijn een klankbord voor de teamcoaches door aan te geven welke uitdagingen er spelen, welke vaardigheden nog verder getraind dienen te worden of als een specifieke theorie of tool helemaal niet aanslaat in het team.

EVALUATIE EN BORGING
> Evaluatie en borging. De coalitie evalueert regelmatig de voortgang van de cultuurverandering en past de strategie aan waar nodig. Ze monitoren de resultaten, verzamelen feedback en zorgen voor continue verbetering van het veranderingsproces. Dit doen ze in ons geval in samenwerking met de begeleiders van het team vanuit Struijk & Kemper. 

Binnen Struijk & Kemper komt de leidende coalitie tussen de sessies door met regelmaat samen met de teamcoaches die het team begeleiden. Daarnaast hebben ze een directe, korte lijn met de projectleider vanuit Struijk & Kemper en komen de op de radar als er relevante situaties spelen in het team.

De leidende coalitie zorgt voor meer draagvlak en eigenaarschap in het team en draagt bij dat de teamcoaches langzaamaan steeds meer misbaar worden in het traject. Zodat de school de cultuurverandering in de toekomst zelf kan behouden en verder verdiepen. 

Wil je bovenstaande checklist bewaren? Download dan onderstaande afbeelding.

Kotter, J. P. (1996). Leading change. Harvard Business Review Press.