Veilige Haven

4 eenvoudige tips waar jij direct mee aan de slag kunt gaan om psychologische veiligheid te creëren in de klas.

Het is maandagmorgen. Ik zit op directiekantoor mijn eerste mailtjes te beantwoorden en alvast de komende dagen door te nemen met mijn collega. Yasmina (fictieve naam) staat voor de deur. Ze komt niet binnen, maar blijft in de deuropening staan. Ik kijk haar aan. Het blijft stil. Ik groet haar en vraag hoe het met haar gaat. Met een piepstem antwoordt zij: ‘Goed….’. Ik kijk naar haar en zie dat alles in haar houding en mimiek dit tegen spreekt. De donkere kringen om haar ogen zeggen eigenlijk al genoeg. Wat er precies aan de hand is weet ik niet, maar het gaat allesbehalve goed.

Het is een anekdote die binnen mijn werkveld niet geheel ongewoon is. Helaas…

Volgens Maslow (1943) is het ervaren van veiligheid, naast de fysiologische basisbehoeften, één van de belangrijkste voorwaarden om je als mens te kunnen ontwikkelen. Waarschijnlijk zal iedere leerkracht dat beamen, maar vaak worden we toch al snel weer opgeslokt door de waan van de dag en willen we de kinderen het liefst zo snel mogelijk weer zo veel mogelijk leren.

Maar laten we alsjeblieft niet in de hoofden van de kinderen de overtuiging planten dat zij achterstanden hebben en laten we als school allereerst weer even de veilig plek zijn waar ze altijd bij iemand terecht kunnen. Zolang we ons als mens niet veilig voelen, staan we immers nog in de overlevingsmodus.

Laten we het vertrouwen naar onze kinderen uitstralen dat we er voor ze zijn. Dat als we van en met elkaar leren de toekomst er weer beter uit zal gaan zien. Dat er voor iedereen een baan is en kansen liggen die bij je passen. Dat we hen vaardigheden leren zoals doorzettingsvermogen, zelfstandigheid, het kunnen reguleren van emoties, veerkracht opbouwen, verbinding aangaan met anderen. Een veilige plek, rust, stabiliteit, mogelijkheden om zichzelf verder te ontwikkelen en soms een duwtje in de rug.

Dáár gaan we de kinderen echt mee helpen.

Maar hoe zorg je voor die psychologische veiligheid in de klas? Hieronder volgen vier tips om in je groep toch een gevoel van veiligheid te creëren:

1. Gevoelsmeter aan het begin van de dag
Laat de kinderen bij binnenkomst knijpers ophangen bij hoe zij zich voelen en ga hierover in gesprek. Kinderen leren hierdoor kwetsbaar te zijn en open te vertellen over hun emoties en ervaringen.

2. Lessen van bijvoorbeeld De Vreedzame School, over kindermishandeling of armoede
Taboe weg, gesprek open! Laten we kinderen leren dat er over alles gepraat mag worden en dat het fijn is om moeilijke situaties met elkaar te bespreken. Er zijn vele methodes die je kunt gebruiken voor het verbeteren van het pedagogisch klimaat en het gevoel van veiligheid in je groep.

3. Brievenbus waar geheimpjes voor de juf of meester in mogen
Een uitnodiging om te delen wat je meemaakt (goed of vervelend), zonder dit face to face te hoeven doen. Werkte in mijn groep echt super voor de wat meer teruggetrokken leerlingen.

4. Maak plezier!
Ontladen van stress zorgt ook voor een gevoel van veiligheid. Laten we kinderen vooral ook de mogelijkheid geven om lekker kind zijn!

Ik denk dat het goed is als we als school de kinderen een veilige plek bieden waar rust & regelmaat is en zeker ook ruimte voor plezier en inspiratie. Dát zal in mijn ogen daadwerkelijk bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen en hun kansen voor de toekomst. Alfie Kohn omschrijft het op treffende wijze:

‘If children feel safe, they can take risks, ask questions, make mistakes, learn to trust, share their feelings, and grow.’

Sanne Boer is een zeer gedreven en vooruitstrevende onderwijsprofessional uit Rotterdam. Collega’s bewonderen haar om haar openheid en kritische blik. Met haar authentieke houding en creatieve oplossingen is zij in staat een probleem om te zetten in een kans en samen met het team een mooie ontwikkeling door te maken. Op dit moment is zij werkzaam als leerkracht met adjunct-taken en coach voor ZIJ-instromers en starters. Afgelopen jaar behaalde zij de Master Onderwijskunde en rondde zij haar NLP-opleiding af. Met deze kennis en vaardigheden hoopt zij een bijdrage te kunnen leveren aan de kwaliteit van het onderwijs en het versterken van veerkracht en een positieve mindset van onderwijspersoneel.