Het verschil tussen vertrouwen en psychologische veiligheid

“Mag ik iets vragen…? Wat is nu precies het verschil tussen vertrouwen en psychologische veiligheid?” Deze vraag krijgen we regelmatig tijdens de 1-daagse met schoolteams waarin we duiken in de samenwerking en de communicatie. Zowel psychologische veiligheid als vertrouwen zijn belangrijke ingrediënten voor het creëren van een positieve leeromgeving en het bevorderen van de groei van leerlingen.

Psychologische veiligheid en vertrouwen zijn nauw met elkaar verbonden en versterken elkaar in een team. Ze vormen samen de basis voor een gezonde en effectieve samenwerkingscultuur. 

Hoewel ze nauw met elkaar verbonden zijn, zijn er belangrijke verschillen die het waard zijn om te verkennen. Ik deel hieronder drie onderscheidende kenmerken van vertrouwen en psychologische veiligheid:

1. Basis en Uitkomst:
   Vertrouwen heeft te maken met het geloven en kunnen vertrouwen op de betrouwbaarheid, competentie en intenties van teamleden. Het is als een fundament dat wordt gelegd door ervaringen, consistent gedrag en het nakomen van afspraken. Aan de andere kant draait psychologische veiligheid om het creëren van een omgeving waarin teamleden zich veilig voelen om zichzelf te uiten, risico’s te nemen en hun ideeën en zorgen te delen zonder angst voor negatieve gevolgen.
   
2. Focus en Impact:
   Vertrouwen richt zich voornamelijk op individuele teamleden en hun vermogen om hun taken uit te voeren en verantwoordelijkheden na te komen. Het legt de nadruk op het vertrouwen in de vaardigheden en integriteit van elk teamlid. Psychologische veiligheid daarentegen heeft betrekking op het collectieve teamniveau. Het gaat om het creëren van een omgeving waarin iedereen zich vrij voelt om bij te dragen, ideeën te delen en feedback te geven zonder angst voor afwijzing of negatieve consequenties. Het heeft een impact op de algehele samenwerking en prestaties van het team.

3. Opbouw en Cultivatie:
   Vertrouwen kan worden opgebouwd door positieve ervaringen en interacties in de loop van de tijd. Het vereist consistentie, transparantie en open communicatie tussen teamleden. Psychologische veiligheid daarentegen moet actief worden gecultiveerd. Het vraagt om een bewuste inspanning van leiderschap en teamleden om een sfeer van openheid, respect en vertrouwen te creëren. Dit kan worden bereikt door het stimuleren van kwetsbaarheid, het tonen van empathie, het aanmoedigen van constructieve feedback en het waarderen van diverse perspectieven.

Oke, maar wat komt er dan eerst?”

Vanuit Struijk & Kemper geloven wij dat als het gaat om het opbouwen van een goede samenwerking, het vaak het meest effectief is om te beginnen met het creëren van psychologische veiligheid. Psychologische veiligheid legt de basis waarop vertrouwen kan worden opgebouwd.

Psychologische veiligheid draait om het creëren van een omgeving waarin teamleden zich vrij voelen om zichzelf te uiten, risico’s te nemen en hun ideeën en zorgen te delen zonder angst voor negatieve gevolgen. Wanneer teamleden zich psychologisch veilig voelen, kunnen ze open communiceren, constructieve feedback geven en samenwerken aan oplossingen. Dit bevordert een sfeer van respect, acceptatie en vertrouwen.

Vertrouwen bouwt voort op psychologische veiligheid. Wanneer teamleden zich veilig voelen om zichzelf te uiten en kwetsbaar te zijn, ontstaat er ruimte voor oprechte interacties en het tonen van betrouwbaarheid. Door consistentie in gedrag en het nakomen van afspraken, groeit het onderlinge vertrouwen tussen teamleden.

Het is echter belangrijk op te merken dat psychologische veiligheid en vertrouwen elkaar in feite versterken. Terwijl psychologische veiligheid de basis legt voor open communicatie en het delen van ideeën, draagt vertrouwen bij aan het verdiepen van die communicatie en het creëren van een gevoel van betrouwbaarheid tussen teamleden.

In het proces van het opbouwen van een goede samenwerking kan het nuttig zijn om bewust te werken aan het creëren van psychologische veiligheid als eerste stap. Dit kan gedaan worden door het bevorderen van een cultuur van respect, het waarderen van diverse perspectieven en het aanmoedigen van open communicatie. Naarmate psychologische veiligheid groeit, zal het vertrouwen tussen teamleden van nature toenemen, wat uiteindelijk zal bijdragen aan een sterke en effectieve samenwerking.