Waarom kwetsbaarheid nut heeft in leiderschap

Het is een heerlijke herfstdag, buiten regent het en ik zit met mijn (lievelings)boek op de bank. Ik lees over de mythe van kwetsbaarheid, dat mensen zeggen: “Ik doe niet aan kwetsbaarheid”. Kwetsbaarheid is zo’n onderwerp wat voor mij keer op keer uitdagend blijft en om intentionaliteit vraagt. Ik lees verder: “Doen alsof we niet aan kwetsbaarheid doen betekent dat we toelaten dat de angst ons denken en doen stuurt, zonder dat wij daar iets over te zeggen hebben of ons er zelfs maar van bewust zijn, wat er bijna altijd toe leidt dat we ons gaan afreageren of ons afsluiten”

De tekst wordt vervolgd met een opdracht. Stel aan een aantal mensen uit je inner circle (je vierkante team*) de vraag: “Hoe gedraag ik me als ik me kwetsbaar voel?”

Mm.. mijn neiging (net zoals die van jou waarschijnlijk) is als ik een concrete opdracht lees in een boek, gewoon door te lezen. Echter weet ik ook wel dat de theorie uit een boek pas echt je leven gaat veranderen als je ook daadwerkelijk de tijd neemt om de opdrachten uit te voeren. Dus ik besloot om het deze keer anders te doen en deze vraag te appen naar vijf mensen die dicht bij mij staan, met wie ik wil verbinden en wier mening ik hoog acht. Eigenlijk maar een kleine moeite. Ik probeerde in te schatten wat hun antwoorden zouden zijn, maar vond het lastig om dit te bedenken.

Misschien vraag je je af: waarom zou ik dit überhaupt doen? Wat helpt het mij? Een vraag die ik mezelf ook vaak heb gesteld.  

Verschillend wetenschappelijk onderzoek, onder andere van Amy Edmondson (2019) en Brene Brown (2018) toont aan dat als we willen innoveren, problemen oplossen en mensen willen (be)dienen, we een cultuur dienen te creëren waarin mensen zich veilig, gezien en gerespecteerd voelen. Hiervoor is verbinding nodig. En zonder kwetsbaarheid, geen verbinding. Hoe hoger ons pantser om onszelf te beschermen, hoe groter de eenzaamheid en hoe lager de verbinding. Zeker een leven als schoolleider, kan in de praktijk een eenzaam bestaan zijn. Je bent onderdeel van een schoolteam, maar ook weer niet echt. Je bent onderdeel van een groep directeuren, maar daar ligt niet je primaire focus. Leiderschap gaat vaak gepaard met eenzaamheid maar als je er voor de marathon gaat en vanuit je zingeving voelt dat je een verschil kunt maken door te leiden, raad ik je aan om hiernaar te kijken. Het hoeft niet eenzaam te zijn. Als je echt impact wilt maken als mens en als leider, en waardengedreven wilt leven, dan zal je kwetsbaarheid moeten leren omarmen.

Ondanks dat de vijf mensen aan wie ik een berichtje stuurde totaal verschillend zijn van elkaar en een andere relatie hebben met mij, kwamen hun antwoorden opvallend genoeg behoorlijk overeen. Ik kies ervoor om hier niet alle inzichten te delen. Maar 1 van de dingen die bleek? Ik heb de neiging mezelf terug te trekken: ga kauwen en analyseren als ik me kwetsbaar voel. Vervolgens schrijf ik mijn gedachten op en deel ik mijn geschreven tekst. Door deze antwoorden (en de gesprekken die ik er vervolgens over had), realiseerde ik me dat ik me pas open stel als ik het zelf weer begrijp en op mijn manier grip heb op de zaak. Het echt delen van mijn kwetsbaarheid op het moment dat ik nog in onwetendheid zit, vind ik blijkbaar heel moeilijk. Als ik me kwetsbaar voel, uit zich dat bij mij snel in hardheid, hard werken, weinig contact maken. En dat terwijl een van mijn belangrijkste kernwaarden verbinding is. Ik vroeg deze mensen mij te helpen om te spiegelen als ik uit contact ga en me uit te nodigen te delen wat er in mijn hoofd speelt, ondanks dat ik het zelf nog niet weet of op een rij heb. Deze stap heeft mijn relaties enorm verdiept en de verbinding versterkt.

De alinea in het boek sluit af met de quote van Madelaine L’Engle: “Toen we kinderen waren, dachten we dat we als volwassenen niet meer kwetsbaar zouden zijn. Maar volwassen worden is juist je eigen kwetsbaarheid accepteren.”

Als je het als mens of leider belangrijk vindt om te leven vanuit je kernwaarden en zingeving (authentiek), kan ik je bovenstaande oefening en het boek Dare to Lead van Brene Brown van harte aanbevelen.

Tot slot:
* Hoe ik tot de vijf mensen kwam aan wie ik het berichtje stuurde? Dit is mijn vierkante team. Het begrip “vierkante team” is bedacht door Brene Brown en werkt als volgt:

Knip een papiertje van 2,5 bij 2,5 cm en schrijf daarop de namen van wier mening jij belangrijk vindt. Het moet klein zijn, want het dwingt je om af te strepen. Mensen op je lijstje moeten mensen zijn die niet van je houden ondanks, maar juist vanwege je kwetsbaarheid en imperfecties. Het moeten geen ja-knikkers zijn. Het is niet je slijmgroepje. Het zijn mensen die jou voldoende respecteren om zich zo kwetsbaar te kunnen opstellen dat ze bijvoorbeeld zeggen: ‘ik denk dat je in die situatie niet integer was, dat je het goed moet maken en je excuses moet aanbieden. Ik zal je daarbij steunen.’ OF ‘Ja dat was een enorme tegenslag, maar je heb je moedig gedragen en ik klop het stof van je af en zal je aanmoedigen als je de arena weer in gaat.’ (Brown, 2018, p. 43)