Het Johari-venster

Het Johari-venster als hulpmiddel om te bouwen aan psychologische veiligheid

Als we bouwen aan een sterk team met een basis van psychologische veiligheid, is het van belang om elkaar op een dieper niveau te kennen, maar ook om jezelf op een dieper niveau te leren kennen. Hoe meer er ‘bekend is bij jezelf’ en ‘bekend is bij de ander’, hoe voorspelbaarder jullie gedrag wordt. Voorspelbaar gedrag wekt vertrouwen en zorgt voor rust in het team. Om dit helder te illustreren, gebruiken wij het Johari-venster. Je ziet dit venster onderstaand weergegeven.




Hoe meer informatie er bekend is en dus in het ‘open gebied’ aanwezig, hoe meer vertrouwen en veiligheid er is in een team. Om de open ruimte te vergroten is het cultiveren van reflecteren en feedback geven van belang.

Open

Open wil zeggen: het is bekend bij jou en bij anderen. Dat wil zeggen dat o.a. de kwaliteiten (en valkuilen) die je van jezelf kent ook herkend worden door anderen. Hoe groter de open ruimte, hoe voorspelbaarder het gedrag en de cultuur in een team. Voorspelbaarheid draagt weer bij aan de psychologische veiligheid. Hoe meer er bekend is in de open ruimte, hoe congruenter het beeld dat anderen over jou of het team vormen, is met de realiteit. What you see, is what you get.

Blind

Het tweede gebied noemen we het ‘blinde vlak’. Hier zitten je blinde vlekken verborgen. Het is bekend bij de ander, maar onbekend bij jouzelf. Anderen zien bepaalde patronen, gedragingen of kwaliteiten van jou, maar zelf merk je ze niet op of je bent je er niet bewust van. Als feedback geven en ontvangen een onderdeel is van de cultuur, draagt dat bij aan het steeds kleiner worden van de blinde vlekken.

Verborgen

In het verborgen gebied liggen de elementen die bekend zijn bij jouzelf en onbekend zijn bij anderen. Het zijn als het ware je geheimen. Hoe groter je verborgen gebied is, hoe moeilijker je voor je collega’s te peilen en te voorspellen bent. Als je meer open wordt over gevoelens, gedachten en ideeën die onder de waterlijn aanwezig zijn, zal je potentieel ook meer worden benut in het team. Tevens zorgt een kleiner verborgen gebied ook voor meer voorspelbaarheid, dit draagt wederom bij aan het vergroten van de psychologische veiligheid.

Om het verborgen gebied kleiner te maken, is het dus van belang om regelmatig momenten in te plannen om intentioneel ruimte te maken om verborgen gedachten, emoties en ideeën met elkaar te delen. Deze momenten kunnen bijvoorbeeld worden gecreëerd d.m.v. een check-in.

Onbekend

Het onbekende gebied bestaat uit elementen die niet bekend zijn bij jouzelf en niet bekend zijn bij de ander. Hier kan je dus nauwelijks mee ‘spelen’, het is wachten op het moment dat de onbekende dingen naar boven komen. Vaak komen ze dan eerst in het blinde of verborgen gebied terecht, later kun je dan bekijken hoe jenze in de open ruimte kunt plaatsen.

Hoe groter het open gebied is, hoe makkelijker het is om te bouwen aan de psychologische veiligheid. De uitdaging is dus om er, als team, voor te zorgen dat het open gebied steeds groter wordt. Dit doe je o.a. door intentionele gedachten, gevoelens en ervaringen met elkaar te delen en daar tijd voor te maken (elementen gaan dan van het verborgen gebied naar de open ruimte). Daarnaast kun je feedback geven (link feedback blog), zodat blinde vlekken in de open ruimte komen. Als team kun je dan gaan groeien en bouwen.